شکوفه نیک فر مدیر گروه اقتصاد و مدیریت دارو دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران در یادداشت اختصاصی برای دوشنبه های دارویی به بررسی رد پای علوم جدید در فارماکواپیدمیولوژی پرداخت.
فارماکواپیدمیولوژی علم بررسی دارو در بین مردم و در دنیا واقعی، وقایع دارویی، اثربخشی، اثرات جانبی، اثرات ناخواسته، تداخلات بین داروها، تداخلات بین دارو و غذا، تداخلات بین دارو و سبک های زندگی و… است.
اگر بخواهیم نگاهی به ماهیت و کارکرد این علم بیاندازیم باید بگوییم که پیش از آنکه دارویی مجوز ورود به بازار دارویی دریافت کند، تحت شرایط کنترل شده ای که آن شرایط هم جزو علوم فارمارکواپیدمیولوژی طبقه بندی شده است، مورد مطالعه بالینی قرار می گیرد و اثرات خواسته یا ناخواسته و عوارض جانبی که به مکانیزم های دارویی ارتباط ندارد در مطالعات بالینی بررسی می شوند و اگر ثابت شود داروی مفیدی است، دارو در اختیار همگان قرار می گیرد. اما باید توجه داشته باشیم که این مطالعات در اندازه های جمعیتی کوچک اتفاق می افتد و ما باید مصارف دارو را در جمعیت های بزرگی هم زیر نظر داشته باشیم.
در واقع باید بگوییم که فارماکو، اصطلاح لاتین دارو است و اپیدمی یعنی بین مردم و لوژی که نشانه شناخت و دانش است. دارویی که وارد جمعیت بزرگ شده اثرات و اثرات ناخواسته دیگری را نشان می دهد که مستلزم این است که در جمعیت بیشتر، این داروها استفاده شود تا این اثرات دیده شود؛ این علم یعنی فارمارکواپیدمیولوژی، اثرات دارویی را در جمعیت های بزرگ مبتنی بر شواهد می کند.
قدمت فارماکواپیدمیولوژی
قدمت علوم فارماکوایپیدمیولوژی، هم زمان با وجود داروها در جوامع بشری است، از آن زمانی که انسان ها تصمیم گرفتند که توسعه را برمبنای علم پیش ببرند و فراورده های حیاتی را به نام دارو شناختند و تصمیم گرفتند داروهای با کیفیت و اثربخش استفاده کنند، علم فارماکواپیدمیولوژی هم به تبع آن توسعه پیدا کرد و دانشمندان بزرگی در جهان و ایران روی این علم کار کرده اند.
فارماکواپیدمیولوژی و ژنومیکس
با مرور زمان و گذر دوران ها، همان طور که دنیای دارو متحول شده، دنیای فارماکواپیدمیولوژی هم متحول شده است. یکی از مباحث مهم که به دنیای پزشکی و دارویی ورود کرده است، بحث نقشه های ژنی آدم هاست، دنیای فارماکواپیدمیولوژی باید بتواند دنیای تلفیق شده با ژنومیکس را شناسایی کند. به موازات آنکه دارو، اثراتی در جوامع انسانی دارد، جوامع انسانی هم براساس نقشه های ژنی خود و اثراتی که جامعه از محیط زیست دریافت می کنند، رفتارهای ژنی مختلفی را از خود نشان می دهند که تغییراتی در اثرات دارویی می تواند ایجاد کند و به عبارتی دینامیک و کینتیک داروها را تغییر می دهند.
فارماکواپیدمیولوژی و هزینه های دارویی
یکی از موانعی که در مصرف یا عدم مصرف داروها یا مصرف بهینه آنها تاثیر می گذارد، بحث هزینه های سلامت و دارویی، افزایش عمر بشر، توجه به بیماری همزمان و مشکلاتی است که همراه با سالمندی ایجاد شده است و در این خصوص فارماکواپیدمیولوژی حرف های زیادی دارد که مسیر راه را برای صنعت و سیاستگذار حوزه دارویی مشخص خواهد کرد.
فارماکواپیدمیولوژی و فارماکواکونومی
یکی از علومی که به کمک فارماکواپیدمیولوژی می آید و از آن حمایت می کند تا بهتر بتوانیم موضوعات فارماکواپیدمیولوژی را پیش ببریم و پاسخ های دقیق تری پیدا کنیم که کدام داروها در جوامع بشری مفید هستند و چگونه می توان اثرات نامفید داروها را کم کنیم، علوم فارماکواکونومی است. چرا که در حال حاضر داده های واقعی در دنیا افزایش یافته اند و علومی وجود دارد که داده های واقعی ایجاد می کنند و باید داده ها را به شکلی کنترل، اصالت سنجی و ارزیابی کرد.
پنجمین دوره کنگره فارماکوایپیدمیولوژی
باید توجه کنیم ما امروز در چهار راهی قرار داریم که هزینه ها، علوم ژنومیکس، سالمندی و داده های واقعی، علوم فارماکواپیدمیولوژی را تحت تاثیر قرار داده و در این سه روز یعنی ۲۴ تا ۲۶ آذرماه ۱۴۰۳ که در پنجمین دوره کنگره فارماکواپیدمیولوژی در خدمت اساتید، پزشکان، داروسازان و همکاران هستیم، به این مباحث خواهیم پرداخت و رد پای علوم جدیدی را در علوم فارماکواپیدمیولوژی مورد بررسی قرار خواهیم داد تا به ایفای نقش علم فارماکواپیدمیولوژی کمک کرده باشیم.
منبع خبر: دوشنبه های دارویی / رد پای علوم جدید در فارماکواپیدمیولوژی
گردآوری و انتشار اخبار در این تارنما با هوش مصنوعی و ابزار های الکترونیکی اتوماتیک صورت می پذیرد و تمامی حقوق گردآوری و تالیف خبر متعلق به ناشر اصلی آن که در لینک فوق به آن اشاره شده است می باشد. در صورت نیاز به ارسال جوابیه یا توضیح تکمیلی علیه یا له مطلب منتشر شده صرفا از طریق مرجع اصلی خبر اقدام نمایید.
نظرات کاربران