به نقل از ایلنا، بازار داروی کشور در هفتهها و ماههای اخیر وارد مرحلهای نگرانکننده شده است. نشانههای کمبود، افزایش ناگهانی قیمتها و اختلال در زنجیره تأمین دارو، بیش از هر زمان دیگری بیماران را تحت فشار قرار داده؛ بهویژه بیماران خاص و مبتلایان به بیماریهای مزمن که حیاتشان مستقیماً به دسترسی مستمر به دارو وابسته است.
از یکسو کمبود برخی اقلام حیاتی گزارش میشود و از سوی دیگر، جهش نرخ ارز باعث شده قیمت بسیاری از داروها در فاصلهای کوتاه چند برابر شود؛ تا جایی که برخی نمایندگان مجلس از افزایش دوبرابری قیمت داروهای پرمصرف تنها در عرض یک هفته خبر دادهاند. در این میان، مردمی که درآمدشان نهتنها همپای تورم رشد نکرده، بلکه عملاً کوچکتر شده، ناچارند هزینه تصمیمها و ناکارآمدیهای سیاستی را از جیب و جان خود بپردازند.
سالها زندگی زیر فشار تحریم، ناترازیهای اقتصادی و دشواریهای معیشتی، حالا با بحران دسترسی به دارو گره خورده و این وضعیت، بیش از همه بیماران خاص را در معرض تهدید مستقیم قرار داده است.
در همین رابطه، امین افشار، رئیس هیئتمدیره کانون هموفیلی ایران، نسبت به پایان یافتن ذخایر اضطراری داروهای بیماران هموفیلی هشدار داده و اعلام کرده است که اختلال در ورود فرآوردههای حیاتی شرکت CSL Behring، بیماران را در آستانه بحرانی جدی و تهدیدکننده حیات قرار داده است. به گفته او، در برخی اقلام حیاتی، ذخایر دارویی به صفر رسیده و در صورت عدم جایگزینی فوری، خطر از دست رفتن جان بیماران کاملاً واقعی است.
همزمان، یونس عرب، مدیرعامل انجمن تالاسمی ایران نیز حذف ارز ترجیحی داروهای وارداتی بیماران خاص را «فاجعهبار» توصیف کرده و هشدار داده است که هزینه داروها در خوشبینانهترین حالت چند برابر و در بدبینانهترین سناریو تا بیش از ده برابر افزایش مییابد؛ رقمی که عملاً از توان پرداخت بسیاری از خانوادهها خارج است.
این در حالی است که رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرده بر اساس بخشنامه دولت، حدود ۶۰۰ میلیون دلار از ارز ترجیحی اختصاصیافته به دارو و تجهیزات پزشکی حذف شده است. همزمان، چهار تشکل بزرگ صنعت دارو و تجهیزات پزشکی کشور با ارسال نامهای به رئیسجمهور، نسبت به تداوم اختلال در تأمین و انتقال ارز هشدار داده و اعلام کردهاند که ادامه این روند میتواند به کمبود گسترده اقلام حیاتی سلامت منجر شود.
در چنین شرایطی، سازمان غذا و دارو مدیریت سختگیرانه ذخایر دارویی را تنها راه جلوگیری از بحرانهای شدیدتر عنوان میکند؛ راهکاری اضطراری برای حفظ حداقل پایداری در تأمین دارو.
کاهش ارزش پول ملی و فقیرتر شدن بازار مصرف دارو
علیرضا چیذری، رئیس انجمن تولید، تأمین، توزیع و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی و دارویی استان تهران، در گفتوگو با ایلنا با اشاره به تشدید کمبودها میگوید: در حال حاضر حدود ۱۰ تا ۲۰ قلم داروی فوقحیاتی بیمارستانی با کمبود مواجه است و در سالهای اخیر نیز همواره بین ۴۰ تا ۵۰ قلم دارو در وضعیت کمبود قرار داشتهاند.
او با اشاره به جهش نرخ ارز دارو و تجهیزات پزشکی توضیح میدهد که در برخی موارد، نرخ ارز از ۴۲۰۰ تومان به حدود ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده؛ افزایشی چندبرابری که در حالی رخ داده که درآمد بخش بزرگی از جامعه عملاً ثابت مانده است. به گفته او، این شکاف میان درآمد و هزینه، فشار سنگینی به بازار مصرف دارو وارد کرده است.
چیذری تأکید میکند که مسئله اصلی، گران شدن ارز نیست بلکه کاهش ارزش پول ملی است؛ موضوعی که باعث فقیرتر شدن مصرفکنندگان و افزایش رنج بیماران شده است. او میگوید دارو مرز فقیر و غنی نمیشناسد و هرچه بیماری خاصتر و درمانناپذیرتر باشد، فشار اقتصادی بر بیمار چندبرابر میشود.
به گفته او، در دورههایی ناتوانی در تأمین دارو، مردم را به سمت بازارهای غیررسمی و غیرقابل نظارت سوق داده؛ بازاری که در آن نه اصالت دارو مشخص است و نه شرایط نگهداری آن. در چنین فضایی، جان مصرفکننده عملاً به بهای اعتماد به بستهبندی یا نام دارو به خطر میافتد.
بدهیهای انباشته و ناتوانی بیمهها
چیذری با اشاره به فشار مضاعف بر بیمهها میگوید هزینه برخی داروها کمرشکن شده و بیمهها نیز توان پوشش این هزینهها را ندارند. به گفته او، بدهی بیمهها به داروخانهها، بیمارستانها و مراکز درمانی در مواردی به بیش از ۹ ماه و حتی دو سال رسیده است؛ موضوعی که توزیع عادلانه خدمات درمانی را مختل کرده است.
او همچنین به اظهارات رئیس کمیسیون بهداشت مجلس اشاره میکند که از ورود دادستانی به وضعیت برخی بیمارستانها به دلیل فرسودگی و ناایمنی تجهیزات خبر داده بود؛ وضعیتی که حتی پذیرش بیمار را در برخی مراکز با مشکل مواجه کرده است.
وزارت بهداشت در وضعیت سامانیافتهای نیست
چیذری با انتقاد صریح از وضعیت مدیریتی میگوید شرایط در وزارت بهداشت بسامان نیست. او توضیح میدهد که در حوزه انتقال ارز دارو و تجهیزات پزشکی، یکی از شرکتهای وابسته به وزارت نفت، علیرغم تعهد رسمی به بانک مرکزی برای تسویه معوقات ارزی تا پایان آبان، هنوز موفق به پرداخت ارز به تأمینکنندگان خارجی نشده است.
به گفته او، بیش از چهار ماه است که شرکتهای دارویی و تجهیزات پزشکی ارز مورد نیاز را از بانک مرکزی خریداری کردهاند، اما این ارز به طرف خارجی منتقل نشده و همین مسئله بازار را با کمبود و شوک شدید مواجه کرده است. چیذری معتقد است حدود نیمی از مشکلات فعلی حوزه دارو و تجهیزات پزشکی، مستقیماً ناشی از عملکرد این شرکت است.
او تأکید میکند که بدعهدیهای این مجموعه، اعتبار بینالمللی ایران را خدشهدار کرده و آثار آن در آینده بازار دارو و تجهیزات پزشکی نمایانتر خواهد شد. به گفته او، عدم ایفای تعهدات این شرکت به مراجع نظارتی و قانونی ارجاع خواهد شد.
در پایان، چیذری درباره چشمانداز آینده میگوید: حتی برای سال ۱۴۰۴ هم نمیتوان پیشبینی روشنی داشت. امروز همهچیز با مدیریت بحران پیش میرود. اگر این روند ادامه پیدا کند، در یکی دو ماه آینده ممکن است با شرایطی واقعاً فاجعهبار در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی مواجه شویم.
